Twee dingen die je moet weten over hoe angst werkt

Wat is angst

Angst is nuttig, angst heb je nodig. Hoe vreemd het misschien ook mag lijken, zonder angst kan je niet goed functioneren. Angst stelt je in staat om snel te kunnen reageren op een (mogelijk) bedreigende situatie.

Alle kenmerken van angst zijn dan ook het best te verklaren vanuit de mogelijkheid tot het ondernemen van actie die het biedt. Voor het ondernemen van actie is het noodzakelijk dat het lichaam voldoende zuurstof naar de spieren kan transporteren. Deze zuurstof is nodig voor het verbrandingsproces waarmee de spieren energie leveren. De manier om die zuurstof binnen te krijgen ligt voor de hand: dieper en sneller gaan ademhalen. Deze versnelling van de ademhaling gaat dan vaak gepaard met een gevoel van benauwdheid. Om de zuurstof verder te transporteren is het nodig dat het bloed, waarmee de zuurstof getransporteerd wordt, sneller rondgepompt wordt. De frequentie van de hartslag zal daarom toenemen. Eén van de kenmerken van angst is dan ook de versnelde hartslag of de hartkloppingen die iemand ervaart. Verder past de bloedsomloop zich ook wat aan. Relatief gezien zal er meer bloed naar de grote lichaamsspieren getransporteerd worden: de armen en de benen, dan naar de andere delen van het lichaam. Vaak ervaren we dat als een gevoel van duizeligheid, omdat er wat minder bloed naar de hersenen gaat, en last van maag en darmen omdat daar ook wat minder bloed naar toe gaat. Ook bereidt het lichaam zich voor op de heftige spieractiviteit die kan gaan komen. Deze spieractiviteit veroorzaakt warmte en om deze warmte af te voeren wordt het koelingsmechanisme van het lichaam ingeschakeld: zweten. Tenslotte zal ook de spierspanning bij angst toenemen, iets wat we terugzien in trillen of beven.

Zo kunnen alle kenmerken van angst verklaard worden als een mechanisme dat het lichaam in staat stelt tot het snel ondernemen van actie. De stoffen die hierbij een rol spelen, zoals adrenaline, hebben verder enige tijd nodig om uit het bloed te verdwijnen. Daarom duurt het even voordat dit soort reacties weer verdwijnt.

De rol van vermijding

Angst is een onaangename ervaring. Daarom ligt het voor de hand dat mensen situaties waarin ze angstig zijn, uit de weg gaan. Zolang het gaat om situaties waarin de angst een reële grond heeft, is er weinig aan de hand. Op het moment echter dat iemand angstig wordt van in principe onschuldige situaties, en deze vervolgens gaat vermijden, kunnen er problemen ontstaan.

Het belangrijkste probleem hierbij is dat als iemand een onschuldige situatie uit de weg gaat, hij of zij er niet achter komt dat deze situatie in de praktijk daadwerkelijk niet gevaarlijk is. Iemand leert dus niet dat de angstreactie onterecht is. Deze reactie zal daardoor blijven bestaan. Sterker nog, vaak leidt het ertoe dat andere situaties, die lijken op de situatie die een angstreactie oproept, ook vermeden zullen gaan worden: de angst breidt zich uit. In sommige situaties kan dat ertoe leiden dat mensen door het toenemende vermijden van situaties in een volledig isolement terecht komen.

Artikelen in Achtergrond